فصلنامه مطالعات طراحی شهری و پژوهش های شهری
سال سوم شماره 2 (تابستان 1399)

خاطرات جمعی بخشی از ارزش های فرهنگی شهرهاست که علاوه بر نقشی که در هویت بخشی به آنها ایفا می نماید، موجبات لمس تجربه تکرارنشدنی از نسلی به نسل دیگر را فراهم می سازد. تحولات پرشتاب شهر بجنورد پس از مرکز استان شدن تاثیرات فراوان و گاه مخربی را بر شهر داشته است. مساله بدهویتی شهرهای ما مساله جدیدی نیست لیکن چگونگی برخورد با آن، با وجود سابقه مساله، هنوز مششخص نیست. هدف این تحقیق، شکل دهی به هویت ویژه شهر بجنورد بر مبنای ارزش های فرهنگی درون شهر (خاطرات جمعی و روایت ها) است. لذا سعی شده است بر اساس تجربیات ساکنین شهر بجنورد، مفهوم خاطره جمعی شهر بررسی شود. پژوهش با بهره گیری از پارادایم کیفی و  به روش گراندد-تیوری انجام شده است. مشارکت کنندگان 51 نفر شامل 32 زن و 19 مرد و ساکن(بومی) شهر بجنورد بودند. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه های نیمه ساختارمند استفاده شد. طبق یافته ها، که حاصل بررسی داده ها در 6 مقوله هسته ای، 41-مقوله، 55مفهوم اصلی و 156نشانه (کد) در محیط نرم افزار مکس کیودا است، «نشانداری مکان (مکان با ویژگی خاص)»  (73 ارجاع) و «هنرهای بومی و مراسمات محلی» (35 ارجاع) بعنوان دو مقوله هسته ای با بیشترین فراوانی نشانه های ارجاعی استنباط شدند. این مفهوم معرف چگونگی خلق خاطرات جمعی در شهر بجنورد است. بر اساس یافته های مطالعه، توصیه می شود در برنامه های توسعه شهری بجنورد، تقویت نشانه ها با بیشترین فراوانی و همچنین سرمایه گذاری بر روی سایر نشانه های معرفی شده، به منظور تولید خاطرات جمعی مشترک شهروندان در دستور کار قرار بگیرد.

محیط رقابتی و پویای امروز پیوسته سازمان ها را با چالش ها و فرصت های مختلف روبرو می سازد. برای کسب موفقیت در چنین شرایطی، سازمان ها  نیازمند چابکی هرچه بیشتر هستند و لازمه چابکی، شناخت، تحلیل و شفافیت فرآیندهاست. به عبارتی تعریف روالی مشخص در راستای اجرای فرآیندهای کاری، از الزامات بقای یک سازمان است. بر این مبنا نحوه معرفی آن به ذینفعان، تعریف روندی مشخص در راستای پاسخگو بودن سازمان از عملکرد خود و همچنین شناسایی مشکلات کاری و علل این مشکلات باید در سرفصل برنامه های سازمانی قرار گیرد. بهبود مستمر راهکاری موثر در راستای ریشه یابی علل مشکلات سازمانی است. این تحقیق به مطالعه رویکردهای نوین شفافیت و تعاریف اریه شده در آن و همچنین، بررسی شاخص های تعریف شده در جهان، ایران و در بخش مدیریت شهری کلان شهر تهران بخصوص در شهرداری تهران پرداخته است. شفافیت فرآیندی به عنوان روندی در راستای مشخص کردن مرحله به مرحله عملکرد واحدهای زیر مجموعه یک سازمان از الزامات مهم برای پایداری و بقای آن مجموعه به شمار می رود. سازمان ها باید در از عملکرد خود در مقابل تک تک ذینفعان پاسخ گو باشد. روند پاسخگویی از عملکرد در شهرداری تهران در بخش منابع نیروی انسانی و مالی به وسیله نظام بودجه ریزی عملیاتی و سنجش سلامت اداری، مشخص شده است. بنابراین با طراحی یک الگوی شفافیت از تلفیق این دو نظام ارزیابی می توان مرجعیت شهرداری تهران را در شفاف سازی و پاسخگو بودن عملکرد سازمانی را اثبات نمود. آنچه از نتایج حاصل می شود، روشن شدن مسیر صرف منابع ورودی در ارایه خدمات (خروجی ها) بهینه به ذینفعان مجموعه و اثبات اثر بخشی سازمان در دستیابی به روند بهبود مستمر می باشد.

پیشرفت و توسعه هرچه بیشتر در تکنولوژی های سخت افزار و نرم افزارهای کامپیوتری، سیستم اطلاعات جغرافیایی را نیز وارد مراحل جدیدی از روند تکامل خود نموده است. سیستم اطلاعات جغرافیای موبایل یا به اختصار Mobile-GIS یکی از ابعاد این پیشرفت ها است که با توجه به قابلیت انعطاف، ساده بودن آن نسبت به سیستم های سنتی GIS، نیاز به تخصص کمتر و نیز کمتر هزینه بر بودن آن، این تکنولوژی را وارد عرصه های مختلفی نموده و در جهت اهداف مختلف به کاربرده سده است.Mobile-GIS در داخل مجموعه گسترده تری از تکنولوژی های سیستم اطلاعات جغرافیایی، تکنولوژی های بی سیم و تکنولوژی سیستم موقعیت یاب جهانی عمل می کند. این سیستم در امور مختلف برنامه ریزی شهری، کنترل ترافیک و عمل نقل شهری و... کاربرد و قابلیت های زیادی پیداکرده است. قابلیت استفاده از این سیستم برای گزارش جرم و کنترل وقوع جرایم در شهرها، کشورهای مختلف را بر آن داشته تا از این سیستم برای گزارش دهی راحت تر و کم هزینه تر شهروندان استفاده کنند و بسیاری از کشورهای توسعه یافته دنیا از تکنولوژی Mobile-GIS برای این کار استفاده می کنند و بسته به نیاز خود از این تکنولوژی بهره می برند.در تحقیق پیش رو سعی شده که به بررسی این سیستم ها و معایب و مزایای آن پرداخته شود و بسترهای موردنیاز برای ساخت این برنامه را در کشور موردبررسی قرار دهد و درنهایت یک سیستم پیشنهادی برای جمع آوری این اطلاعات را پیشنهاد کند. همچنین در کنار این هدف اصلی، به بررسی سیستم RTK به عنوان یک روش برای افزایش دقت تخمین موقعیت جغرافیایی بپردازد و به بررسی کاربرد آن در امور انتظامی و نظامی برای بهبود عملکرد نیروهای انتظامی بپردازد.

تمامی شهروندان به مناسبت عضویت در جامعه شهری از یک سری حقوقی برخوردار می باشند که طیف متنوعی از حقوق مدنی، اقتصادی و رفاهی، فرهنگی و عدالت و امنیت را دربرمی گیرد؛ در این خصوص، نهادهای مختلفی در راستای رعایت و توسعه حقوق مذکور گام برمی دارند. در این میان، شهرداری ها قرار دارند که به خاطر جایگاهی که در عرصه مدیریت امور شهری و ارایه خدمات همگانی دارند از ظرفیت بالایی نیز در اجرای حقوق شهروندی برخوردار هستند. در این مسیر، قانونگذار در قانون شهرداری ها 1334 (با لحاظ اصلاحات بعدی) و برخی از مقررات دیگر وظایفی را به عهده شهرداری ها گذاشته که با بسیاری از مصداق های حقوق شهروندی هم پوشانی دارند؛ با این وجود، عدم تصریح و تدوین آن دسته از حقوق شهروندی که شهرداری ها موظف به رعایت آن می باشند در کنار عدم اطلاع رسانی آن ها به شهروندان و ترسیم ضمانت اجراهای متناسب به منظور مطالبه گری و پاسخگوساختن شهرداری ها نسبت به رعایت حقوق شهروندی در زمره مهمترین کاستی های تقنینی در این زمینه به حساب می آیند. با این اوصاف، در طی جستار حاضر قصد و تلاش بر آن است تا با بررسی حوزه تکالیف قانونی شهرداری ها در زمینه رعایت حقوق شهروندی به تبیین و ارزیابی ظرفیت نهاد یادشده در راستای اهتمام به حقوق مذکور مبادرت شود. 

کیفیت سرزندگی به عنوان مولفه ای تاثیرگذار بر حیات شهرها با گسترش شهرنشینی و افزایش تراکم جمعیتی، کاهش و افول چشم گیری داشته است. در راستای جلوگیری از نتایج مخرب این امر، انجام اقداماتی در جهت ایجاد و افزایش ارتباط میان ساکنان و فضاهایی که برای آنان اهمیت ویژه ای دارد، الزامی است. واحدهای همسایگی که به منظور تقویت روح همسایگی و ارتباطات اجتماعی تاسیس شده اند، بیش از هر فضای دیگری، نیاز به تامین و ارتقاء این کیفیت حیاتی دارند. رویکرد بایوفیلیک، رویکردی نوین است که با استفاده از مزایای حضور طبیعت در زندگی روزمره سعی دارد، با الحاق طبیعت در محیط های شهری، ویژگی های مطلوب در فضا ایجاد کرده و با تقویت پیوند عاطفی میان افراد جامعه و مکان؛ جنبش، تحرک و سرزندگی را در فضاهای مختلف شهری به ارمغان آورد. در این مقاله بر اساس ماهیت توصیفی – تحلیلی، ضمن تشریح مفاهیم مرتبط با پژوهش، به شناخت و تحلیل نمونه مطالعاتی از طریق برداشت های میدانی، تهیه و تدوین نقشه تحلیل یکپارچه و تفسیر آن پرداخته می شود. در انتها اصول طراحی واحد همسایگی سرزنده مبتنی بر رویکرد بایوفیلیک در قالب معرفی مولفه های کیفی و راهکارها و مصادیق عملی ارایه خواهد شد.

شهرداری نهادی عمومی غیردولتی است که واجد شخصیت حقوقی مستقل بوده و به حکم قانون مامور به انجام خدمات عمومی شده است. یکی از مهم ترین چالش های پیش روی مدیران شهری کمبود منابع درآمدی مورد نیاز با داشتن دو خصیصه تداوم داشتن در طول زمان و مطلوب بودن در چارچوب توسعه پایدار، برای ارایه خدمات و ایجاد زیرساخت های شهری است. راهی موثر برای حفظ فعالیت های استراتژیک، تفکیک بودجه شهرداری ها به دو قسمت بودجه ی عملیاتی و بودجه ی استراتژیک است. روش تحقیق به صورت توصیفی و تحلیلی انجام پذیرفته و همچنین با شیوه استدلالی، به منابع و متون معتبر کتابخانه ای، استنادی و شبکه جهانی اینترنت نیز ارجاع شده است. علت روی آوردن به منابع درآمدی پایدار این می باشد که هزینه های شهری پایدار، اما درآمدهای شهرداری ناپایدار می باشد، ازاین رو کسب درآمد از منابع پایدار در طول زمان موجب تقویت شهرداری ها و فعال تر و مفیدتر شدن نقش آن ها در مدیریت امور شهری می شود و سبب می گردد پاسخ گویی مناسبی به نیازهای شهروندان در محیط شهری داشته باشند.